Am Ufank ass et nach relativ hell; d’Maueren aus Bëton si gutt beliicht an esou och d’Trap, déi tëschent dësen erof an de Fiels féiert. Et sinn nawell e puer Träppleker, ech vergiessen, se ze zielen. Viru mir ginn e puer Erwuessener mat hire Kanner. Eng Mamm hält hire Bouf fest un der Hand – et kéint ee bal mengen, hie géif déi Sécherheet brauchen, fir sech op dëse Wee an d’Lëtzebuerger Ënnerwelt ze trauen. Endlech ass eis Trupp ganz ënnen ukomm – de Bouf léisst d’Hand lass – an elo béie mir no lénks of. D’Wänn vum ënnerierdesche Gank changéieren, se sinn elo net méi aus Bëton, mee aus massivem Fiels. De Buedem ass weiderhin aus Bëton an hieft sech wéinst senger glater Uewerfläch vun de geradderegte Fielswänn of. Och d’Beliichtung huet gewiesselt: Nëmmen nach all puer Meter hänkt eng Luucht, esou dass sech tëschent dësen ëmmer erëm e Schiet breetmécht, dee mech iwwerraschenderweis un d’Sträife vun engem Zeebra erënnert.
„Wéi wonnerbar kill ass et hei am Tunnel“, denken ech a gi weider – do uewen an der Stad waren et déck iwwer 30 Grad a mir ass nëmmen esou de Schweess erofgelaf. Knapps hunn ech dat geduecht, gëtt mir de Geroch vun naassem Fiels an der allgemenger Fiichtegkeet bewosst. Ech trëppelen elo duerch kleng Pill, déi heiansdo zu engem ganz dënne Waasserteppech zesummefléissen. Op eemol kënnt mir e melodesche Fraegesang entgéint, dee lues a lues méi haart gëtt. Et ass eng Aluedung, méi lues ze goen, villäicht och ganz stoen ze bleiwen, d’Aen zou ze maachen an sech komplett an där mystescher Melodie ze verléieren. D’Keelt am Tunnel, de Geroch vu Waasser a Fiichtegkeet esouwéi och d’Dämmerliicht verstäerken dat Gefill, op enger Rees an eng friem, geheimnisvoll Welt ze sinn. Bal wär et méiglech, meng bekannten Ëmgéigend komplett ze verloossen an an dat mysteriéist Universum vun de Kläng anzetauchen.
Den Aquatunnel stellt sech vir
Den Tunnel, dee vun der schottescher Kënschtlerin Susan Philipsz am Kader vun der LUGA (Luxembourg Urban Garden) zu enger Klanginstallatioun ëmfunktionéiert ginn ass, ass 900 Meter laang, 4,40 Meter breet, 3,25 Meter héich a läit an der Moyenne 60 Meter déif ënner der Uewerstad. De Gank duerch de Fiels verbënnt de Pafendall mam Péitrussdall. Am Schnëtt sinn et hei ëm déi 14 Grad; dat ganzt Joer duerch variéiert d’Temperatur kaum.
D’Geschicht vum Stater Tunnel fänkt domat un, dass an der Mëtt vum 20. Joerhonnert den Ofwaasserkanal, dee bis dohinner d’Quartiere Märel, Belair an Zéisseng mat der Beggener Kläranlag verbonnen huet, ze kleng ginn ass. Un en Ausbau vun dësem war mat senger Längt vun 3.300 Meter an sengem partielle Verlaf ënner de Stater Haiser net ze denken, sou dass et néideg war, eng aner Léisung ze fannen. En neie Kanal, dee riicht ënner der Stad verleeft, also eng Ofkierzung, war och finanziell eng plausibel Optioun.
D’Bauaarbechte waren ambitiéis: Mat ronn 15 Tonnen Dynamit gouf den Tunnel an de Fiels gesprengt an iwwer 14.000 Kubikmeter Gestengs huet missen ewechgeholl ginn. D’Lëtzebuerger Firma Dupont an déi däitsch Hochtief AG hunn sech d’Aarbecht gedeelt, déi am Juli 1961 ugefaange ginn ass. Et gouf ronderëm d’Auer an dräi Schichte geschafft; déi lescht Sprengung war den 9. Mee 1962. Final ofgeschloss war de Bauprojet am August 1963, dat heescht esouwuel d’Galerie, an där aktuell d’Klanginstallatioun presentéiert gëtt, ewéi och den eigentleche Kanalrouer, deen drënnerläit an d’Waasser transportéiert. D’Protection civile war dorun interesséiert, den Tunnel als Loftschutzbunker auszebauen, an dat ass tatsächlech deelweis ëmgesat ginn.
Säin haitegen Numm „Aquatunnel“ krut den ënnerierdesche Gank eréischt am Joer 2011. An deem Joer huet d’Waasseramt vun der Stad Lëtzebuerg am Tunnel eng Ausstellung iwwer de Waasserzyklus presentéiert an d’Ëmdeefen huet an dësem Kontext stattfonnt.
Wou d’Melusina nach haut ze héieren ass
Fir d’LUGA ass d’Susan Philipsz vum Mudam ageluede ginn, e Konschtwierk ze produzéieren, dat sech mat der raimlecher Charakteristik vum Aquatunnel befaasst. D’Resultat dovunner ass d’Klanginstallatioun „The Lower World“, déi ee vum 10. Mee bis den 18. Oktober ka besichen. D’Kënschtlerin, déi 1965 zu Glasgow op d’Welt komm ass, ass dofir bekannt, uertsspezifesch Klanginstallatiounen ze kreéieren, déi sech mat Theeme wéi Flucht, Verloscht an Erënnerung auserneesetzen. Et geet hir an éischter Linn dorëm, atmosphäresch Erënnerungsraim ze gestalten an dobäi déi architektonesch Eegenaarte vum jeeweilegen Uert an seng Geschicht matzedenken.
D’Motiv vun der Ënnerwelt spillt an der griichescher Mythologie wéi och an anere kulturellen Erzielungen eng bedeitend Roll. D’Ënnerwelt oder d’Räich vun den Doudegen ass ursprénglech als Uert verstane ginn, dee raimlech gesinn ënner där normaler Alldagswelt situéiert ass. Am Verlaf vun senger Begrëffsgeschicht huet den Term sech awer kontinuéierlech weiderentwéckelt a gëtt elo éischter als eng raimlech Dimensioun ugesinn, déi ausserhalb vun der mënschlecher Erfarungswelt ugesidelt ass a vun iwwernatierleche Wiese wéi och vun de Geeschter vun de Verstuerwene bewunnt gëtt.
D’Klanginstallatioun vermëscht de Gesang vun de Sireenen aus der griichescher Antik mat der Stëmm vun der Melusina, déi am Lëtzebuerger Grënnungsmythos opdaucht. Hei huet de Siegfried de Wonsch vun senger Fra net respektéiert an si géint hire Wëllen op hirem fräien Dag beobacht an dobäi erausfonnt, dass si eng Mierjongfra ass. D’Melusina ass doropshi verschwonnen a kënnt säithier nëmmen nach all siwe Joer zeréck, fir hir Erléisung anzefuerderen. An och dann, wa Lëtzebuerg Gefor dreet, soll hiert Kloen an der Géigend vum Bockfiels ze héiere sinn.
„Mat dëser Aarbecht wëll ech den Aquatunnel mat Kläng fëllen, mat den Eegenaarte vum Raum schaffen an d’Visiteuren duerch villfälteg Associatiounen zum Nodenken iwwer hir Ëmgéigend ureegen“, erkläert d’Susan Philipsz. Domat gëtt den Aquatunnel, dee bis ewell Ofwaasserkanal a potenzielle Schutzbunker war, elo Deel vun der Lëtzebuerger Kulturlandschaft. Wien sech bis déif ënner de Stater Buedem traut, ass häerzlech wëllkomm – deejéinege soll sech dann awer net wonneren, wann op eemol d’Schwanzfloss vun der Melusina oder soss een iwwernatierlecht Wiesen optaucht.
En Artikel vum Heng Barone
